Bệnh dại vẫn tồn tại dù có vắc xin – Nguyên nhân và cách phòng ngừa hiệu quả

Mặc dù vắc xin phòng bệnh dại đã được phát triển và sử dụng từ nhiều thập kỷ trước, nhưng bệnh dại vẫn là một mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Với tỷ lệ tử vong gần như 100% sau khi khởi phát triệu chứng, bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất hiện nay.

1. Bệnh dại là gì? Con đường lây nhiễm virus dại

Bệnh dại (Rabies) là một bệnh viêm não cấp tính do virus dại (Lyssavirus) gây ra. Virus này lây truyền chủ yếu qua nước bọt của động vật mang virus, thường là sau khi bị cắn, liếm hoặc cào qua da bị tổn thương.

Chó là nguồn lây bệnh dại chính trong hơn 99% các trường hợp ở người. Ngoài ra, động vật hoang dã như dơi, chồn, cáo, khỉ, cầy hương… cũng là các ổ chứa virus dại nguy hiểm.

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus sẽ đi dọc theo dây thần kinh ngoại biên vào hệ thần kinh trung ương, gây tổn thương nghiêm trọng và dẫn đến tử vong.

Giai đoạn ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh dại dao động từ 20 – 90 ngày, có thể dài đến vài năm, tùy thuộc vào vị trí vết cắn, mức độ phơi nhiễm và tình trạng miễn dịch của người bệnh. Trong thời gian này, virus âm thầm di chuyển đến hệ thần kinh trung ương mà không gây ra triệu chứng rõ ràng.

2. Vì sao bệnh dại vẫn chưa bị loại trừ?

Tỷ lệ tiêm phòng cho chó thấp

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng để kiểm soát bệnh dại, cần tiêm phòng cho ít nhất 70% dân số chó trong một khu vực. Tuy nhiên, ở nhiều quốc gia châu Á, châu Phi và một số vùng nông thôn, tỷ lệ tiêm chủng cho chó còn rất thấp.

Nhận thức sai lầm trong cộng đồng

Nhiều người dân cho rằng chỉ bị chó dại cắn mới nguy hiểm, hoặc chó nhà thì “vô hại”. Ngoài ra, không ít người chủ quan bỏ qua các vết cào, liếm nhẹ từ động vật hoặc tự xử lý bằng mẹo dân gian mà không đến cơ sở y tế. Điều này khiến họ bỏ lỡ “thời gian vàng” để tiêm phòng.

Chi phí và tiếp cận vắc xin còn hạn chế

Vắc xin phòng dại cho người, đặc biệt là phác đồ sau phơi nhiễm, có chi phí cao. Ở các vùng sâu, vùng xa, tình trạng khan hiếm vắc xin hoặc thiếu điều kiện di chuyển khiến người dân không được điều trị kịp thời.

Virus tồn tại trong tự nhiên

Ngay cả khi đã kiểm soát tốt ở chó, virus dại vẫn tồn tại âm ỉ trong các quần thể động vật hoang dã. Các chiến dịch “rải mồi vắc xin” cho động vật hoang dã đã được triển khai ở châu Âu, Bắc Mỹ, nhưng đây là biện pháp đắt đỏ.

3. Triệu chứng và mức độ nguy hiểm của bệnh dại

Sau khi phát bệnh, dại gây ra các triệu chứng đặc trưng như:
- Sốt nhẹ, đau đầu, mệt mỏi, khó chịu
- Đau nhức, tê rát tại vết cắn
- Rối loạn giấc ngủ, lo lắng, dễ bị kích thích
- Sợ nước, sợ gió (triệu chứng đặc trưng do co thắt cơ hầu họng)
- Co giật, liệt, hôn mê → tử vong

Tỷ lệ tử vong của bệnh dại sau khi phát triệu chứng là gần như 100%. Không có thuốc đặc trị.

4. Cách phòng ngừa bệnh dại hiệu quả

1. Tiêm vắc xin phòng bệnh dại – trước hoặc sau phơi nhiễm

Tiêm phòng trước phơi nhiễm:
- Phù hợp với người có nguy cơ cao
- Lịch tiêm: 3 mũi vào các ngày 0 – 7 – 21 (hoặc 28)

Tiêm phòng sau phơi nhiễm:
- Khi bị động vật nghi ngờ mang virus dại cắn/cào/liếm
- Lịch tiêm: 4 – 5 mũi tùy trường hợp, có thể kèm huyết thanh

2. Sơ cứu vết thương đúng cách

Ngay sau khi bị cắn, cần:
- Rửa vết thương dưới vòi nước sạch + xà phòng tối thiểu 15 phút
- Sát trùng bằng cồn 70% hoặc dung dịch iod
- Không đắp lá, không nặn máu, không khâu kín
- Đến cơ sở tiêm chủng để tiêm vắc xin

3. Chủ động phòng bệnh cho vật nuôi

- Tiêm vắc xin dại định kỳ cho chó, mèo
- Không để chó thả rông
- Giám sát thú cưng có biểu hiện bất thường

4. Nâng cao nhận thức cộng đồng

Tuyên truyền, giáo dục sức khỏe cần tập trung:
- Cảnh báo nguy hiểm bệnh dại
- Hướng dẫn xử trí đúng khi bị động vật cắn
- Đẩy mạnh tiêm chủng
- Cung cấp thông tin khoa học từ cơ sở y tế

5. Kết luận

Bệnh dại là căn bệnh có thể phòng ngừa được 100% bằng vắc xin. Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong vẫn gần như tuyệt đối nếu để phát bệnh. Việc tiêm phòng đầy đủ, xử lý đúng cách khi bị cắn, và nâng cao nhận thức cộng đồng là ba trụ cột kiểm soát bệnh dại.

NeoVita – Trung tâm tiêm chủng uy tín tại TP.HCM
- Cung cấp đầy đủ vắc xin phòng dại cho trẻ em & người lớn
- Đội ngũ y bác sĩ tận tâm – Tư vấn chính xác – Tiêm an toàn
- Đặt lịch hẹn nhanh chóng qua website hoặc hotline

NEOVITA - TRUNG TÂM TIÊM CHỦNG VÀ DỊCH VỤ Y TẾ

🏢 NeoVita Hải Châu: 11 Lê Duẩn, Phường Hải Châu I, Quận Hải Châu, Thành phố Đà Nẵng

🏢 NeoVita Cẩm Lệ: 284 - 286 - 288 Cách Mạng Tháng 8, Quận Cẩm Lệ, Thành phố Đà Nẵng

🏢 NeoVita Gò Vấp: 305 Nguyễn Văn Khối, Phường 8, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh

🏢 NeoVita Bình Tân: Số 02-04 Đường 6B nối dài, phường Bình Hưng Hòa B, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh

☎️ Hotline: 1900 545405

📧 Email: neovita@dapharco.com.vn

📌 Website: neovita.com.vn